Met het programma ‘Waardigheid en Trots, liefdevolle zorg voor onze ouderen’ is het ministerie van VWS dit voorjaar gestart. Het is positief dat het ministerie met dit verbeterprogramma voor de verpleeghuiszorg, de zorgorganisaties expliciet vraagt en de ruimte geeft om de best mogelijke kwaliteit van zorg te leveren. Hoe gaan we in 2020 om met begrippen als ‘welbevinden’ en ‘kwaliteit van leven’? Op welke wijze geven we invulling aan kwaliteit van leven en kwaliteit van zorg in 2020? Welke kernwoorden zijn dan ingebed in ons dagelijks handelen? Op deze vragen hoopt WelThuis een antwoord te formuleren middels het ontwikkelen van VerpleegThuis; kwalitatief verantwoorde verpleeghuiszorg thuis; in de eigen woonomgeving van de cliënt.
Annemieke Dalenberg en Vivian Broex
De tijdsgeest van nu vereist dat de verpleeghuiszorg de komende jaren in rap tempo verandert naar persoonsgerichte zorg die aansluit bij de wensen en behoeften van cliënten. Vanuit onze optiek dient er oog te zijn voor de individuele cliënt, die op zijn eigen manier in de maatschappij en in het leven staat. Die zijn eigen netwerk om zich heen heeft verzameld en eigen keuzes maakt; ook ten aanzien van zorg.
Laat de verpleegkundige als vakvrouw aan de slag gaan. Zij staat dicht bij de cliënt, diens netwerk en aan haar dient de ruimte te worden geboden om individuele aandacht te geven. We gaan toe naar een open en flexibele organisatievorm waarbinnen de oudere en diens netwerk zélf de regie houden en zo lang mogelijk thuis blijven wonen, ook voor mensen met dementie. Het netwerk is daarbij essentieel en blijft, waar mogelijk, ondersteuning leveren.
De opgave
Wat zijn de cruciale vragen die we moeten beantwoorden? Op de eerste plaats natuurlijk of het wel mogelijk is veel langer persoonsgerichte zorg bij mensen thuis te bieden, waardoor het moment van ‘verhuizen’ naar een verpleeghuis uitgesteld wordt of misschien zelfs wel afgesteld? En vervolgens: is de huidige verpleeghuiszorg voldoende deskundig en gespecialiseerd in intensieve, complexe zorg? Zijn we er voldoende klaar voor?
Het antwoord op de eerste vraag ligt voor onze voeten: de verpleeghuissector beschikt immers over alle ‘bouwstenen’ waarmee we momenteel een gesloten intramuraal systeem vormgeven, die ook in de thuissituatie effectief zouden kunnen zijn. Die bouwstenen bestaan uit verzorging & verpleging, alarmering, toezicht, dagactiviteiten, eten & drinken, het doen van de was, huishoudelijke hulp, familieparticipatie, netwerkorganisaties, enzovoort.
Als we al die bouwstenen hebben en als het de wens van mensen is om zo lang mogelijk thuis te blijven wonen, waarom bieden we dit integrale aanbod, samen mét het netwerk van de zorgafhankelijke cliënt, dan niet persoonsgericht in het ‘eigen huis’ aan? Op deze wijze kan mogelijk het ‘veelal verdrietige moment’ van verhuizen naar een verpleeghuis uitgesteld – en soms afgesteld – worden. WelThuis ziet VerpleegThuis als hét zorgconcept van de toekomst.
Maar ook de tweede vraag over deskundigheid en specialisatie is voor ons essentieel. Mensen worden ouder en de complexiteit van het ziekteproces neemt toe. Indien de ontwikkeling van VerpleegThuis een vlucht krijgt en het moment van verhuizen naar een verpleeghuis voor (gespecialiseerde) intensieve ouderenzorg wordt uitgesteld, dan zal de vereiste zorg binnen de verpleeghuizen uitsluitend complex en intensief zijn.
De huidige verpleeghuizen moeten zich hierop voorbereiden. Nieuwe kennis, inzichten, vaardigheden en organisatievormen zijn nodig om voldoende voorbereid te zijn op het leveren van goede zorg aan mensen met een complex, intensieve zorgvraag. Nieuwe kennis, inzichten, vaardigheden en organisatievormen die gericht zijn op het verbeteren van de kwaliteit van leven voor specifieke doelgroepen voor wie verhuizen naar een verpleeghuis niét langer uit te stellen is. Denk bijvoorbeeld aan mensen met dementie in combinatie met ernstige gedragsproblemen, geriatrische revalidatie, Korsakov.
Transformatie
De opgave vraagt om een transformatie van het verpleeghuis. Zo zouden bijvoorbeeld de huidige, klassieke vormen van scholing en opleiding opnieuw tegen het licht gehouden kunnen worden. De opleidingen voor verzorgenden behoren aan te sluiten bij de verpleeghuissector ‘nieuwe stijl’ en inzoomen op persoonsgerichte zorg; met aandacht en openheid en een nieuwe manier van verbinding met cliënt, diens netwerk en familie.
De sector wordt weer aantrekkelijk voor diegene die oprechte belangstelling voor ouderen én een ‘honger’ naar inhoudelijke (nieuwe) kennis, complexe gezondheidsproblematiek heeft. En die de overtuiging heeft dat nieuwe manieren van verbinding met ouderen of hun netwerk mogelijk zijn.
De transformatie vraagt om een andere houding en gedrag en om voortdurende reflectie. We moeten tegelijkertijd met elkaar iets ‘afleren’ en ‘aanleren’. Dit geldt voor ouderen zelf, diens netwerk, de professional, de bestuurder en de toezichthouder. Het is een proces dat we met elkaar moeten vormgeven. In onze visie heeft dit te maken met het managen van verwachtingen en verantwoordelijkheden; welke problemen horen bij het ziektebeeld, wanneer is de zorg ‘goed’ geregeld; welke verantwoordelijkheid heeft de cliënt / het netwerk zelf, wat betekent de toepassing van ICT en welke zorg en diensten vallen onder de verantwoordelijkheid van de zorgprofessional?
Nieuwe vormen van zorg, nieuwe dilemma’s
De uitdaging is om lef te tonen en deze zoektocht gezamenlijk aan te gaan. De cliënt, diens netwerk en de zorgaanbieder kunnen hierin samen optrekken. Maar zorgaanbieders kunnen ook leren van elkaar, zoals ook nu in het vernieuwingsprogramma van Van Rijn wordt gestimuleerd. Nieuwe vormen van zorg leiden onherroepelijk tot nieuwe dilemma’s en vragen om andere wet- en regelgeving.
Toezicht en opvolging in de thuissituatie leidt bijvoorbeeld tot nieuwe vraagstukken. Binnen het experiment van WelThuis speelt expliciet de vraag welke geldende wet- en regelgeving van toepassing is. Is dat het kwaliteitskader van de Thuiszorg? De voedingsrichtlijnen voor kleinschalig wonen? De infectiepreventie richtlijnen voor de intramurale zorg? Grote wens van WelThuis is te komen tot een nieuw kwaliteitskader die de neiging tot het in detail beheersen van de zorg middels protocollen, regelgeving en het beperken van risico’s, loslaat.
Een normenkader dat uitgaat van een nieuwe werkelijkheid, waarin cliënt, diens netwerk en de zorgorganisatie gezamenlijk streven naar het bieden van zorg die aansluit bij de keuzes van de cliënt zelf. Veel ouderen hebben de wens om langer thuis te blijven wonen, ook als dat moeilijk gaat. Is het in feite niet aan de persoon zelf om hierin keuzes te maken? Om professioneel geïnformeerd te worden over mogelijke risico’s en vervolgens een afweging te maken die past bij de persoon zelf? Wij willen transparant zijn over dilemma’s en een gezamenlijke ‘zoektocht’ voor ouderen zelf, de verpleeghuissector, maar ook de Inspectie stimuleren.
Noblesse oblige
WelThuis zal zich in de toekomst richten op het bieden van VerpleegThuis; door samen met het netwerk van mensen, ondersteuning te bieden in de vorm van persoonsgerichte zorg aan mensen met verpleegindicatie bij mensen thuis. Door het ondersteunen van de cliënt en diens netwerk kan een verhuizing zo lang mogelijk worden uitgesteld. Daar gaan we voor.
Gespecialiseerde zorgcentra waar intensieve verpleeghuiszorg wordt geboden zijn echter niet weg te denken uit onze samenleving want tot het einde toe thuis verpleeghuiszorg ontvangen zal nooit voor iedereen mogelijk zijn. Wij willen ervoor zorgen dat ook degenen die hierop aangewezen zijn, daar de juiste zorg en ondersteuning ontvangen; zorg met ‘open ramen’! Openheid: familie, netwerk en buurt zijn noodzakelijkerwijs actief betrokken bij het welzijn van de bewoners.
De professional is dan degene die hoogwaardige, complexe persoonsgerichte zorg biedt en het netwerk rondom de cliënt, al dan niet met gebruik van nieuwe mogelijkheden op het gebied van domotica, ondersteunt. Of het nu thuis is of in het zorgcentrum voor gespecialiseerde intensieve ouderenzorg.
Auteursinformatie
Annemieke Dalenberg is adviseur kwaliteit bij WelThuis en Vivian Broex is directeur van WelThuis.
Geef een reactie